Storm Vogel mag een X in hun geboorteakte en paspoort laten registreren. Die uitspraak deed de Rechtbank Zwolle gisteren in een verzoekschriftprocedure, ondanks de teleurstellende uitspraak van de Hoge Raad vorige maand. Ook is de eigen verklaring over de genderbeleving voldoende, in plaats van de eerdere verplichte deskundigenverklaring. Dit is niet alleen ontzettend goed nieuws voor Storm, maar dit is ook een belangrijke stap voor andere non-binaire personen die hun genderregistratie in hun documenten willen wijzigen naar een X. Zeker na de uitspraak van de Hoge Raad begin deze maand, die zelf geen beslissing wilde nemen maar de bal bij de politiek legt in deze kwestie. De uitspraak van de Rechtbank Zwolle is hierdoor baanbrekend. 

Storm is erg blij met de uitspraak: “Ik ben heel blij dat de rechter kiest voor mijn zelfbeschikking, en ziet dat ik de enige ben die deskundig is over mezelf. Hopelijk daalt het besef ook in bij de politiek dat er wetgeving nodig is die de rechten van non-binaire personen erkent, zodat andere mensen niet zoals ik een lang en vermoeiend proces door moeten voor hun bestaansrecht.”

Baanbrekende uitspraak
Begin deze maand zag de Hoge Raad af van de beantwoording van prejudiciële vragen over de registratie van een X en stelde dat het aan de wetgever, en dus de politiek is om hierover een besluit te nemen. Toch heeft de Rechtbank Zwolle Storms’ verzoek voor een X toegewezen. De rechtbank heeft hiermee de ruimte aangegrepen die de Hoge Raad overliet in de beoordeling van verzoekschriften over een X, om in individuele zaken hier wél over te beslissen. 

De Rechtbank Zwolle benut haar ruimte nu in het voordeel van Storm. Daarmee lijkt de patstelling tussen de politiek en de wetgever nu doorbroken en is er een precedent, waardoor ook in volgende zaken in het voordeel van aanvragers kan worden beslist. Dit is opnieuw een signaal aan de wetgever, over de hoognodige wetswijziging die een wettelijke grondslag moet creëren voor de registratie van een X.

Ondanks een deskundigenverklaring en het gebrek aan een wettelijke grondslag voor een X is hier nu dus toe besloten. Zo wordt in de uitspraak benadrukt dat op basis van Storms’ eigen mondelinge toelichting over hun genderbeleving is geconcludeerd dat Storms documenten nu niet kloppen met de feitelijke situatie. 

Belangrijke overwegingen in de uitspraak 

Om meer informatie te geven over de belangrijke overwegingen in de uitspraak van de Rechtbank Den Haag, zetten we hieronder delen van de uitspraak uiteen. We publiceren niet de gehele uitspraak, omdat deze nog niet geanonimiseerd is gepubliceerd op www.rechtspraak.nl. 

  • “De rechtbank is van oordeel dat uit de overgelegde stukken en hetgeen tijdens de mondelinge behandeling is besproken is komen vast te staan dat de vermelding van het […] geslacht op de geboorteakte niet in overeenstemming is met de bij verzoeker bestaande duurzame overtuiging niet tot het vrouwelijke, maar ook niet tot het mannelijke geslacht te behoren. (…) Verzoeker heeft in een persoonlijke brief aan de rechtbank en tijdens de mondelinge behandeling de psychische en sociale gevolgen toegelicht die worden ondervonden doordat diens officiële documenten niet overeenstemming met de feitelijke situatie. Naar het oordeel van de rechtbank heeft verzoek het belang te worden erkend als non-binair duidelijk kunnen toelichten.”
  • “Gelet op de maatschappelijke erkenning en (een trend naar)juridische erkenning naar een neutrale geslachtelijke identiteit op nationaal en internationaal niveau, de visie van de wetgever op dit onderwerp en de ruimte die de Hoge Raad de rechter biedt om in elke concrete zaak aan de hand van de aard en inhoud van het verzoek en de verdere omstandigheden van het geval te beslissen, is de rechtbank van oordeel dat op dit moment het individuele belang van verzoeker bij juridische erkenning van de duurzame overtuiging niet tot het ene maar ook niet tot het andere geslacht te horen zwaarder weegt dan het algemene belang bij handhaving van de huidige wettelijke regeling of het afwachten van de ontwikkelingen in de wetgeving.”
  • “De rechtbank leidt hieruit af dat de tendens van de wetgever is om een genderneutrale omschrijving van het geslacht in de geboorteakte mogelijk te maken in de vorm van een ‘X’. De rechtbank zal bij deze tendens aansluiten en zal het subsidiaire verzoek van verzoeker toewijzen, in die zin dat de ambtenaar wordt gelast om de geboorteakte van verzoeker bij wijze van latere vermelding te wijzigen en als vermelding van het geslacht op te nemen: ‘X’, ondanks dat een wettelijke grondslag ontbreekt.”
  • “De rechtbank is van oordeel dat met de door verzoeker aangevoerde gronden, tegenover het publieke belang bij naamconsistentie, een voldoende zwaarwichtig belang staat om te komen tot de verzochte wijziging van de eerste voornaam val verzoeker. Daarbij is in aanmerking genomen dat verzoeker heeft aangevoerd dat de voornaam ‘Storm’ goed bij de genderneutrale identiteit past en deze sinds een aantal jaren ook in het dagelijks leven al gebruikt. Mensen in verzoekers omgeving kennen verzoeker onder deze naam en noemen verzoeker ook bij de voornaam ‘Storm’. Omdat de door verzoeker gewenste voornaam geoorloofd is naar de maatstaven van artikel l:4 lid 2 BW, zal de rechtbank het verzoek toewijzen. Uit artikel l:4 lid 4 BW volgt dat wijziging van de voornaam geschiedt door een latere vermelding aan de geboorteakte toe te voegen.”

Juridische stappen naar een X

Het wordt hoog tijd dat mensen zelf, gemakkelijk hun genderregistratie kunnen bepalen. Voor Storm Vogel en Ryan Rafael Raj Ramharak geldt nu dat zij een X kunnen laten registreren, na lange juridische procedures. Om inzichtelijk te maken welke weg zij, en anderen, hebben afgelegd naar een X zetten we de juridische stappen hieronder uiteen. 

Aanloop naar de procedure
Na het koppelen van Storm, Ryan, de advocaten van Van Doorne en mensen van ons Bureau ontvingen Storm, Ryan en wij in mei 2021 de procesadviezen voor de juridische aanpak voor de wensen van Ryan en Storm. Na goed overleg zijn vervolgens in september 2021 de verzoekschriften van Ryan en Storm ingediend bij de Rechtbanken in de regio’s van hun geboortestad. Geboorteakten worden namelijk bewaard in de gemeente waar je geboren bent. De verzoekschriften gingen gepaard met een ‘amicus brief’, een steunbrief van Bureau Clara Wichmann en Transgender Netwerk Nederland (TNN) (zie hieronder). Hiernaast hebben we verzocht om een schriftelijke behandeling van de verzoeken, dus zonder rechtszitting, omdat een verzoek dan meestal sneller wordt afgehandeld. 

Kort na verzending ontvingen we de ontvangstbevestiging van beide Rechtbanken. Bij dit type verzoekschrift mogen het OM en de ambtenaren van de betreffende gemeente inspraak bieden. Dit kan tot de aanvraag van de behandeling en soms ook tijdens de zitting. In de regel maken het OM en ambtenaren geen gebruik van deze mogelijkheid, maar laten zij het aan de rechter(s) om een besluit te nemen. 

Ryans’ verzoek tot schriftelijke behandeling werd toegekend, waardoor dit verzoek sneller kon worden beoordeeld door de Rechtbank Gelderland. 

Behandeling van de verzoekschriften
Op 22 december 2021 deed de Rechtbank Gelderland uitspraak: Ryans’ verzoek werd toegekend, samen met de gevraagde naamswijziging. Op 7 april 2022 ontving Ryan diens nieuwe geboorteakte, met een X!

De Rechtbank Zwolle, waar Storms’ verzoekschriftprocedure liep, wilde echter een zitting inplannen. Deze werd gepland op 31 januari 2022. Tijdens de zitting kwamen de advocaten aan het woord, waarna Storm diens verzoek en genderbeleving ook zelf mocht toelichten. Bij de zitting was een ambtenaar van de Burgerlijke stand van de Gemeente aanwezig, om mondelinge toelichting te geven en om eventuele bezwaren kenbaar te maken. Er bleken gelukkig geen bezwaren te zijn, de gemeente liet het over aan de rechters. 

Het werd nog even spannend door de onverwachts vroege uitspraak van de Hoge Raad, in maart. De Hoge Raad zag hierin namelijk af van beantwoording van de prejudiciële vragen over de registratie van een X en stelde dat het aan de wetgever, en dus aan de politiek is om hierover een besluit te nemen. De Hoge Raad liet wel ruimte aan lagere rechtbanken om zelf een beoordeling te doen van verzoeken voor een X. 

Op 8 april 2022 deed de Rechtbank Zwolle uitspraak: Storms’ verzoek om een X werd toegekend, samen met de gevraagde naamswijziging! 

Fact sheet en modelverzoekschrift 

Op verzoek van Bureau Clara Wichmann heeft advocatenkantoor Van Doorne een fact sheet en een model-verzoekschrift opgesteld. In de fact sheet staat informatie over de stappen die – onder de huidige stand van zaken – gezet moeten worden door non-binaire personen om een X te laten registreren in het paspoort. Helaas is dit nu nog een ingewikkeld proces, waarbij een gang naar de rechter nodig is. Daarnaast kan het model-verzoekschrift gebruikt worden voor een verzoekschriftprocedure bij de rechter.

Indien er vragen opkomen naar aanleiding van deze juridische stappen, kan contact met ons worden opgenomen via info@clara-wichmann.nl.

Deel dit artikel: