Op 28 oktober organiseerde Bureau Clara Wichmann in samenwerking met Pakhuis de Zwijger een event over online gendered hate speech. De gasten gingen op basis van hun ervaringen en expertise in gesprek over de oorzaken, effecten en het spanningsveld dat bestaat bij het zoeken naar een juridische oplossing. Je kan het event hier terugkijken.
Mensenrechtenadvocaat Nani Jansen Reventlow, Politica Sylvana Simons en onze strategisch juridisch adviseur Nawal Mustafa gaven onder leiding van moderator Nadine Ridder de verschillende aspecten van dit probleem weer. Als publiek figuur en politica vertelde Sylvana Simons over haar ervaringen voor en nadat zij besloot omd e politiek in te gaan. Volgens haar mogen vrouwen zich in de publieke ruimte bewegen, mits zij voldoen aan de eisen die hieraan gesteld worden. Doen ze dat niet dan zijn er consequenties. Wat vooral naar voren kwam uit haar ervaringen was dat de online hate speech exemplarisch is voor wat vrouwen dagelijks offline meemaken. Een cruciaal verschil hierbij is dat je bij hate speech in de echte wereld weet wie de dader is. Online hate speech kan van iedereen komen en die anonimiteit vergroot het gevoel van onveiligheid. Bovendien roept het de vraag op wie je dan moet aanspreken.
Nawal Mustafa (activist, PhD onderzoeker en strategisch juridisch adviseur bij Bureau Clara Wichmann) sloot hierbij aan en gaf aan dat het belangrijk is om na te denken over wat er gebeurt bij online gendered hate speech en of er op structureel niveau iets aan gedaan kan worden. Daarom onderzoekt Bureau Clara Wichmann ook of het mogelijk is om een strategische procedure te voeren die de positie van alle vrouwen die hiermee te maken krijgen, kan versterken. Nawal benadrukte dat intersectionaliteit hierin een belangrijke rol speelt. Vaak speelt naast seksisme namelijk ook racisme. Dit kan het voor vrouwen moeilijker maken om de taal te vinden om de ervaringen te bespreken. Sylvana merkte hier terecht op dat het ook nodig is om de juridische taal te vinden om dit probleem te duiden.
Nani Jansen Reventlow (mensenrechtenadvocaat, directeur Digital Freedom Fund) stelde dat dit probleem ook binnen een breder mensenrechtelijk kader gezien moet worden. Je hebt enerzijds vrijheid van meningsuiting, een recht dat niet absoluut is, en anderzijds hate speech. Vrijheid van meningsuiting kan ver gaan, maar mag onder bepaalde voorwaarden beperkt worden. Als er sprake is van hate speech wordt dit niet beschermd door het recht op vrijheid van meningsuiting.
Online hate speech heeft als effect dat het bepaalde groepen uit het publieke debat drukt of mensen weerhoudt van deelname eraan. Het gevolg is dat een groot deel van de samenleving het zwijgen wordt opgelegd. Zij stelt ook dat het belangrijk is om te beseffen dat online gendered hate speech een manifestatie is van hoe de samenleving in elkaar zit: seksistisch en racistisch. We moeten ons daarom afvragen hoe onze machtsstructuren in elkaar zitten en wie recht heeft van spreken en gehoord mag worden.
Dat wat online gebeurt een voortzetting is van de offline wereld bleek ook uit de film ‘A Dark Place’, een documentaire over online intimidatie van vrouwelijke journalisten in het kader van het project Safety of Female Journalist Online (SOFJO) van de OSVE die deelnemers voor en na het event konden bekijken. De filmmaker Javier Luque en Julia Haas van de OSVE lichtten tijdens het event toe dat deze film is gemaakt om bewustwording te creëren over de ervaringen van vrouwelijke journalisten. Het doel van de film was om kijkers een beter begrip van het fenomeen te geven en de schaal en de effecten van het probleem. Mannelijke journalisten hebben namelijk niet dezelfde ervaringen. Daar is nu meer aandacht voor. Bovendien wees onderzoek van de OSVE ook uit dat online hate speech tegen vrouwelijke journalisten een mondiaal probleem is en dezelfde patronen kent, ongeacht waar het plaatsvindt.
Tot slot benadrukten de deelnemers dat online gendered hate speech een vorm van geweld tegen vrouwen is, wel degelijk effect op het dagelijkse leven van vrouwen heeft en dat we ons denken hierover moeten veranderen. Geweld tegen vrouwen is genormaliseerd en we moeten ons afvragen waarom de (rechts)middelen die er zijn nu tekortschieten. Hiervoor gaf Nani het advies om ook te kijken naar wat andere landen doen aan dit probleem. Daarnaast kan bewustwording bij de wetgever en aanpassing van de wetgeving voor verandering zorgen. Strategisch procederen kan dan goed in kaart brengen waar het aan schort in bestaande wetgeving. Bureau Clara Wichmann blijft kijken naar de procedeer mogelijkheden tegen online gendered hate speech.
