Verplichte sterilisatie van transgender en intersekse personen

Bureau Clara Wichmann, TNN, NNID en Willemijn van Kempen en andere gedupeerden stellen dat de eisen van sterilisatie en andere lichamelijke aanpassingen voor 2014 in strijd waren met internationale verdragsbepalingen en rechtsbeginselen. De Nederlandse Staat heeft onrechtmatig gehandeld door die eis in te voeren en te handhaven, vinden de organisaties. Daarom hebben zij op 18 februari de Staat aansprakelijk gesteld voor het leed en eisen ze publieke erkenning en een passende compensatie voor de gedupeerden. Inmiddels zijn Willemijn en de organisaties uitgenodigd voor een gesprek met de Staat, om de aansprakelijkstelling te bespreken.

Achtergrond

Tussen 1985 en 2014 moesten mensen die hun geslachtsregistratie wilden wijzigen eerst geslachtsaanpassende operaties en onomkeerbare sterilisatie ondergaan. Deze operaties waren medisch niet noodzakelijk maar wel wettelijk verplicht. Met grote gevolgen voor de mensen bij wie op de geboorteakte een verkeerd geslacht was opgetekend.

Sinds 1995 zijn ruim 1200 transgender en intersekse mensen hiervan het slachtoffer geworden.* Van 1985 tot 2014 waren sterilisatie en andere vergaande lichamelijke aanpassingen namelijk harde voorwaarden voor wijziging van de geslachtsregistratie. Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) oordeelde in 2017 over vergelijkbare wetgeving in Frankrijk dat die in strijd was met fundamentele mensenrechten. De medische behandelingen waren immers verplicht en konden niet gelden als ‘vrijwillig’, want zonder die behandelingen konden de personen in kwestie hun geslachtsregistratie niet wijzigen.

Diep leed

Volgens vrouwenrechtenorganisatie Bureau Clara Wichmann werden mensen voor een onmogelijke keuze gesteld. Ze konden weliswaar kiezen voor verbetering van hun kwaliteit van leven, maar tegen een veel te hoge prijs.

“Deze wetgeving heeft diep leed veroorzaakt bij transgender en intersekse personen, het wordt tijd dat de overheid dit erkent en hierin haar verantwoordelijkheid neemt.” aldus Santi van Toorn van Bureau Clara Wichmann. “

Het Zweedse parlement heeft in 2018 zelf verantwoordelijkheid genomen en een compensatieregeling ingesteld. Bureau Clara Wichmann, TNN, NNID Van Kempen, en de andere individuele gedupeerden hopen dat Nederland het voorbeeld van Zweden volgt.

UPDATE: STAAT BIEDT EXCUSES AAN

De Staat heeft op maandag 30 november excuses gemaakt voor de voorwaarden die ze tot 2014 stelde aan het wijzigen van het juridisch geslacht. Een historisch moment voor de erkenning en acceptatie van transgender- en intersekse personen.

Minister Dekker en minister Van Engelshoven hebben in een online ontmoeting excuses aan het transgendercollectief gemaakt en achten financiële tegemoetkoming op zijn plaats. Dekker: “Zo’n inbreuk op de lichamelijke integriteit kunnen we ons vandaag de dag eigenlijk niet meer voorstellen”. Van Engelshoven noemde de wet een “symbool van maatschappelijke afwijzing.”

Daarnaast heeft de Staat besloten tot een financiële tegemoetkoming. Transgender- en intersekse personen die in de periode tussen 1 juli 1985 en 1 juli 2014 een fysieke transitie hebben ondergaan, uitmondend in de wijziging van de geslachtsregistratie in de geboorteakte, komen in aanmerking voor een tegemoetkoming van € 5.000 per persoon. De regeling en de verdere vormgeving van de publieke excuses moeten nog worden uitgewerkt, wat in overleg met het transgendercollectief zal gebeuren.