De vertegenwoordiging van vrouwen op invloedrijke posities is vanaf de eerste feministische golf een belangrijk speerpunt geweest om het leven van vrouwen in Nederland te verbeteren. Door de verwerving van het vrouwenkiesrecht in 1919 hebben vrouwen meer invloed kunnen uitoefenen op de politiek. Er was een nieuwe groep kiezers en volksvertegenwoordigers bijgekomen, waardoor problemen vanuit een andere invalshoek op de agenda gezet konden worden.

Maar de oververtegenwoordiging van mannen op posities met macht blijft honderd jaar later nog steeds een groot probleem. De verbetering van de representatie van vrouwen op invloedrijke posities is nog hard nodig. Niet alleen in de politiek, maar ook in andere posities van invloed kunnen vrouwen het verschil maken. Bijvoorbeeld in instellingen, in besturen en in raden van bestuur van grote ondernemingen. Ook in de media is het van belang dat vrouwen invloedrijke posities bekleden.

Statistiek

Waarom is dit thema een speerpunt voor Bureau Clara Wichmann? De onderstaande statistieken geven een schets van de situatie rondom de representatie van vrouwen in machtsposities.

In de politiek

  • De Tweede Kamer bestaat in 2018 met 54 vrouwelijke leden voor 36% uit vrouwen. Dit is een daling van 4% ten opzichte van het jaar 2012[1]. De Eerste Kamer bestaat in 2018 met 26 vrouwelijke leden voor 19,5% uit vrouwen[2].
  • Met 6 vrouwelijke ministers is 37.5% van de ministers in 2018 vrouw[3]. In 2015 was het aandeel vrouwen in gemeenteraden 28%[4].
  • Nederland heeft nog nooit een vrouwelijke premier gehad. 38% van de 146 door The World Economic Forum onderzochte landen heeft in de laatste 50 jaar wél een vrouwelijk staatshoofd gehad[5].

Ook in het bedrijfsleven blijft de oververtegenwoordiging van mannen een groot probleem.

  • In 2016 was het aandeel vrouwen in raden van commissarissen bij grote bedrijven 21,4%[6].
  • In 2016 was het aandeel vrouwen in raden van bestuur bij grote bedrijven 13,5%[7].


Welke Juridische acties onderneemt Bureau Clara Wichmann

Bureau Clara Wichmann zet zich op verschillende manieren in om de representatie van vrouwen in machtsposities te verbeteren. Hieronder een overzicht van rechtszaken of projecten van Bureau Clara Wichman met betrekking tot dit thema.

Kiesrecht
Tot voor kort was het in Nederland toegestaan dat vrouwen in politieke partijen werden uitgesloten van het passief kiesrecht. Bureau Clara Wichmann maakte hier een einde aan. In 2005 startte het Bureau een bestuursrechtelijke procedure tegen de Nederlandse Staat met als inzet dat zij de SGP niet langer zouden subsidiëren zolang deze vrouwen uitsluit. In 2010 oordeelde de Hoge Raad dat de Staat, door ondertekening van het VN-Vrouwenverdrag, verplicht is om discriminatie van vrouwen bij politieke partijen te bestrijden. De Staat mocht vrouwendiscriminatie bij de SGP dus niet langer tolereren. Lees hier een uitgebreide samenvatting over deze rechtszaak.

Tegen discriminatie bij sollicitaties
Er wordt nog steeds onderscheid gemaakt naar geslacht binnen Nederlandse universiteiten. Gedurende de periode van 2011 tot en met 2016 ondersteunde Bureau Clara Wichmann een rechtszaak van een vrouwelijke onderzoeker die werd gediscrimineerd bij haar sollicitatieprocedure aan de Universiteit van Amsterdam. Met deze zaak bewerkstelligde het Bureau een belangrijke signaalfunctie: alle universiteiten moeten een grondige gender- en diversiteitscheck uitvoeren bij elke sollicitatieprocedure. Hier is een overzicht van de stappen die zijn doorlopen bij deze rechtszaak.

Gelijke kansen in de wetenschap
Bureau Clara Wichmann steunt al langere tijd meerdere klachten rondom de aanvraagprocedure van onderzoeksfinanciering tijdens en vlak na de zwangerschap. Zo ondersteunden het Bureau een rechtszaak van een wetenschapster die vlak voor haar uitgerekende datum een weerwoord moest indienen. In oktober 2018 oordeelde de Raad van State dat de Nederlandse organisatie voor wetenschappelijk onderzoek (NWO) maatwerk had moeten leveren aan een zwangere wetenschapster bij de behandeling van haar subsidieaanvraag. Lees hier de samenvatting van deze rechtszaak.

Gelijke salariëring
Bij een sollicitatieprocedure wordt nog vaak gekeken naar het laatst verdiende salaris. Dit is bij mannen doorgaans nog altijd hoger dan bij vrouwen. Deze beoordelingsmaatstaven werken daarmee discriminerend ten opzichte van vrouwen. Bureau Clara Wichmann ondersteunde een zaak van een ambulancechauffeuse die minder verdient dan haar mannelijke collega. De uitspraak van Rechtbank Breda van 4 juli 2012 was helaas negatief. De rechter vond het laatstgenoten inkomen een objectieve maatstaf. Volgens Bureau Clara Wichmann is dit in strijd met het gelijke behandelingsrecht. De aanvraagster heeft echter besloten niet in Hoger Beroep te gaan. Bureau Clara Wichmann kijkt naar de mogelijkheden om een nieuwe strategische procedure in gang te zetten. Lees hier meer over de zaak.

[1] http://www.parlement.com/id/vh8lnhrre0zv/vrouwen_in_de_tweede_kamer

[2] http://www.eerstekamer.nl/begrip/vrouwen_in_de_eerste_kamer

[3] http://www.parlement.com/id/vkinmy8tf0vg/profiel_kabinet_rutte_iii

[4] Atria, Vrouwenstemmen in de Raad (2015) http://cdn.atria.nl/epublications/IAV_00111589.pdf

[5] http://www3.weforum.org/docs/GGGR16/WEF_Global_Gender_Gap_Report_2016.pdf

[6] Emanicipatiemonitor 2016, http://www.scp.nl/Publicaties/Alle_publicaties/Publicaties_2016/Emancipatiemonitor_2016

[7] Idem.