‘s Nachts in een park gaan hardlopen is voor vrouwen een andere aangelegenheid dan voor mannen. Het is een vrijheid die vrouwen over het algemeen niet ervaren, omdat het gevaarlijk voor ze kan zijn. In het tijdperk van #metoo liegen de feiten er niet om. Op het werk, maar ook in huislijke kringen is er seksuele intimidatie en geweld tegen vrouwen. Het ontvangen van ongewenste seksueel getinte opmerkingen, het worden nageroepen of nagefloten op straat: het zijn voorbeelden van onveilige situaties waar vrouwen mee in aanraking komen. Het is ontzettend belangrijk dat vrouwen zich veilig voelen waar ze ook zijn. #Metoo heeft veel conversatie losgemaakt, maar er is nog een lange weg te gaan. Scherpere regels op de werkvloer met betrekking tot seksuele intimidatie, betere preventie en meer bewustzijn over mogelijk onveilige situaties voor vrouwen zijn voorbeelden van hoe veiligheid van vrouwen beter gewaarborgd kan worden.
Statistiek
Waarom is dit thema een speerpunt voor Bureau Clara Wichmann? De onderstaande statistieken geven een schets van de situatie rondom de veiligheid van vrouwen.
Als er wordt gekeken naar veiligheidsbeleving:
- Bijna de helft van alle Nederlandse vrouwen (43%) voelt zich wel eens of vaak onveilig. Bij mannen ligt dit percentage een stuk lager (25%)[1].
- Meer dan de helft van de vrouwen ontweek in 2014 situaties of omgevingen uit angst voor fysiek of seksueel geweld[2].
45% van de vrouwen in Nederland heeft fysiek of seksueel geweld ondervonden[3].
- Een op de tien vrouwen heeft seksueel geweld door een partner of ex-partner meegemaakt[4].
- 3% van de vrouwen heeft in 2014 uit angst voor geweld het eigen huis wel eens vermeden[5].
- 15% van de vrouwen van 25 tot 70 jaar is ooit in haar leven gedwongen is tot geslachtsgemeenschap[6].
- Bijna driekwart van de vrouwen heeft te maken gehad met seksuele intimidatie[7].
- Een op de vier vrouwen heeft in haar leven te maken gehad met stalking[8].
Op de werkvloer:
- Geeft 31 % van de vrouwen aan dat ze te maken krijgen met ongewenst gedrag ten opzichte van 17% van de mannen[9].
- Bijna een op de 10 vrouwelijke werknemers geeft aan dat zij slachtoffer is geweest van ongewenst seksuele aandacht van klanten. 3% maakte dit mee bij leidinggevenden of collega’s[10]
Welke juridische acties onderneemt Bureau Clara Wichmann
Clara Wichmann zet zich op verschillende manieren in om de veiligheid van vrouwen te waarborgen. Hieronder een overzicht van rechtszaken of projecten van Bureau Clara Wichman met betrekking tot dit thema.
Verhuisgebod na seksueel misbruik
In 2004 ondersteunde Bureau Clara Wichmann een rechtszaak van een vrouw die slachtoffer was geworden van seksueel misbruik. De gedaagde in de seksueel misbruik zaak was in de straat komen wonen bij het slachtoffer. Hierdoor kreeg de vrouw veel geestelijke en lichamelijke klachten. De aanvraagster werd in het gelijk gesteld in het vonnis van de Rechtbank Utrecht van 26 januari 2005. Er werd een verhuisgebod uitgesproken tegen de man. Voor de periode tot aan de verhuizing van de man werden strikte regels vastgelegd over de tijden waarop de man zich niet op straat mocht begeven. De man is in de proceskosten veroordeeld. Er is geen hoger beroep ingesteld.
Seksueel misbruik door vader
Bureau Clara Wichmann ondersteunde in 2007 de zaak van een slachtoffer met een borderline stoornis die gedurende zeven jaar was misbruikt door haar vader. Zij heeft hier ernstige psychisch schade aan overgehouden. De rechter oordeelde dat de vader niet aansprakelijk was voor de gehele schade en dat hij slechts een deel van de geëiste schadevergoeding hoefde te betalen. De advocaat en het slachtoffer gingen hiertegen in beroep. Uiteindelijk is de zaak tot een schikking gekomen in de vorm van een contactverbod voor de vader. Als de zaak was doorgezet zou vader het onderste uit de kan hebben gehaald. Hij zou dan (zeer waarschijnlijk) wel de mogelijkheid hebben gekregen om tegenbewijs in te brengen dat er geen seksueel misbruik had plaatsgevonden. Voor de cliënte was het van groot belang dat er een eind kwam aan deze zaak. De partijen woonden in hetzelfde dorp en om confrontaties zoveel mogelijk te vermijden is deze overeenkomst gesloten. Deze schikking was het maximaal haalbare.
Seksuele intimidatie opdrachtgever
In 2014 ondersteunde Bureau Clara Wichmann een zaak van een zelfstandig onderneemster die tijdens een freelance opdracht last had van seksuele intimidatie door haar opdrachtgever. De hoofdredacteur stuurde haar regelmatig sms-berichten met een intiem en/of seksueel karakter. Nadat de vrouw had laten weten geen interesse te hebben in een relatie met de hoofdredacteur, werd de overeenkomst van haar opdracht niet verlengd. De zaak eindigde in een schikking.
Schadevergoeding sekueel misbruik bij verzekering
Het is voor slachtoffers van seksueel misbruik vaak lastig om hun schade vergoed te krijgen. Als daders onvermogend zijn, blijven slachtoffers zelf met (aanzienlijke) schade zitten. In 2017 ondersteunde Bureau Clara Wichmann een zaak waarbij werd geprobeerd de schade op de AVP verzekeraar van de dader te verhalen. Deze had, op advies van het Verbond van Verzekeraars, de polisvoorwaarden aangepast, waardoor alle schade ontstaan ten gevolge van seksuele handelingen van dekking was uitgesloten. Centraal in deze procedure stond de vraag of de massaal door verzekeraars overgenomen wijziging in de polisvoorwaarden strijdig is met de Mededingingswet. Er werd geprocedeerd tot aan de Hoge Raad. Helaas oordeelde de Hoge Raad dat de wijziging niet in strijd is met de Mededingingswet.
Expertmeeting #Metoo
Op 20 april 2018 vond de Expertmeeting #Metoo plaats. De bijeenkomst werd georganiseerd door Bureau Clara Wichmann, Vereniging Vrouw en Recht: Werkgroep Sociaal en Europees Recht, Amsterdam Centre for European Law and Governance en Facultaire Studentenraad der Rechtsgeleerdheid. Tijdens deze meeting stond seksuele intimidatie op de werkvloer centraal. Hoewel #metoo zichtbaar heeft gemaakt dat seksuele intimidatie schrikbarend vaak voorkomt, wordt hier nauwelijks over geprocedeerd in Nederland. Verschillende experts hebben in de meeting belicht welke juridische mogelijkheden én belemmeringen komen kijken bij een procedure over seksuele intimidatie op de werkvloer. Een belangrijk speerpunt van de bijeenkomst was om mogelijke vervolgstappen te inventariseren. Op dit moment bereidt Bureau Clara Wichmann zich voor om een procedure te starten met betrekking tot seksuele intimidatie op de werkvloer.
#metoo op de werkvloer
Het garanderen van een veilige werkomgeving valt onder de zorgplicht van de werkgever. Nog te vaak worden er te weinig maatregelen genomen binnen organisaties om seksueel misbruik en seksuele intimidatie te voorkomen. Ook het zorgen voor een goede meldingsregeling en het garanderen van zorgvuldig onderzoek wanneer een klacht is ingediend, blijkt in de praktijk onvoldoende aan de orde. Bureau Clara Wichmann heeft daarom besloten een procedure te starten. Met deze procedure wilt Bureau Clara Wichmann er voor zorgen dat werkgevers in Nederland bewuster aan de slag gaan met #metoo op de werkvloer. Het Bureau is bezig om deze procedure vorm te geven.
[1] Veiligheidsmonitor 2017, http://www.cbs.nl/nl-nl/publicatie/2018/09/veiligheidsmonitor-2017
[2] Emancipator 2018, http://digitaal.scp.nl/emancipatiemonitor2018/hoe-veilig-voelen-vrouwen-zich/
[3] http://cdn.atria.nl/epublications/IAV_B00109721.pdf
[4] Idem
[5] Idem
[6] Idem
[7] http://atria.nl/nieuws-publicaties/geweld/geweld-tegen-vrouwen/geweld-tegen-vrouwen-feiten-en-cijfers/
[8] http://cdn.atria.nl/epublications/IAV_B00109721.pdf
[9] Emancipatormonitor 2018, http://digitaal.scp.nl/emancipatiemonitor2018/neemt-geweld-tegen-vrouwen-af/
[10] Idem