Afgelopen weekend werd bekend dat Lilian Janse niet op de kieslijst van de SGP mag staan voor de Tweede Kamerverkiezingen. De partij weigert vrouwen als kandidaat toe te laten en overtreedt daarmee het passieve kiesrecht – het recht om je verkiesbaar te stellen – zoals vastgelegd in de Grondwet en internationale verdragen.
Tussen 2005 en 2012 voerde Bureau Clara Wichmann juridische procedures om dit recht voor iedereen in Nederland, ook binnen politieke partijen, af te dwingen. Het passieve kiesrecht is een fundamenteel onderdeel van onze democratische rechtsstaat: naast het stemrecht garandeert het dat iedere burger zich verkiesbaar mag stellen en zo medeverantwoordelijkheid kan nemen voor het politieke beleid.
De procedures stonden in het teken van het universele kiesrecht voor álle burgers. Wanneer een partij van welke (godsdienstige) gezindte dan ook meedoet aan verkiezingen, dient zij zich te houden aan de Grondwet en fundamentele mensenrechten.
In 2010 oordeelde de Hoge Raad dat de Nederlandse Staat, op basis van het VN-Vrouwenverdrag, verplicht is om politieke uitsluiting van vrouwen tegen te gaan. In 2012 volgde het Europees Hof voor de Rechten van de Mens met een uitspraak waarin werd bevestigd dat de Staat het passieve kiesrecht van vrouwen moet waarborgen. Een beroep op een bepaalde religieuze overtuiging doet daar niet aan af, zo bepaalde deze rechterlijke instanties.
Sindsdien heeft de SGP haar beleid op papier slechts marginaal aangepast onder meer door een reglementswijziging. Hoewel er op gemeentelijk niveau twee vrouwelijke kandidaten op de lijst zijn gekomen, is het beginselprogramma van de partij nooit gewijzigd. De indruk bestond dat de partij zich hield aan de uitspraken van de rechterlijke instanties.
Die indruk is afgelopen zaterdag, 24 mei 2025, weggenomen. Tijdens het partijcongres werd een motie van SGP afdeling Vlissingen verworpen waarin zij pleitte voor het openstellen van de Tweede Kamerkandidatenlijst voor vrouwen. Daarmee blijkt dat de SGP het grondrecht op passief kiesrecht nog altijd niet erkent of naleeft.
De afwijzing van deze motie staat haaks op de Nederlandse Grondwet en de relevante verdragen. De Staat moet nu optreden om de naleving van dit grondrecht af te dwingen. De overheid heeft de plicht om rechterlijke uitspraken serieus te nemen en maatregelen te treffen ter bescherming van het passieve kiesrecht van vrouwen.
Zolang de SGP dit recht stelselmatig schendt, zou zij uitgesloten moeten worden van deelname aan verkiezingen en zou de partijfinanciering moeten worden opgeschort. In een democratische rechtsstaat hoort geen enkele partij zich te mogen onttrekken aan de spelregels van onze democratie – en die regels schrijven voor dat álle burgers gelijke politieke rechten hebben. Bureau Clara Wichmann onderzoekt op dit moment de juridische mogelijkheden.