PERSBERICHT
Hoge Raad: Staat niet verplicht ongelijkheid tussen mannen en vrouwen bij dragen kosten anticonceptie op te heffen
Amsterdam, 21 februari 2025 – Bureau Clara Wichmann en DeGoedeZaak vinden het oordeel van de Hoge Raad dat de Staat niet verplicht is om de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in het dragen van de kosten van anticonceptie op te heffen, teleurstellend. Wij beraden ons, samen met het Humanistisch Verbond, WOMEN Inc. en de Nederlandse Vrouwen Raad, op vervolgstappen voor gratis anticonceptie in Nederland. Ook de politiek is aan zet om deze traditionele ongelijkheid recht te zetten en om gratis anticonceptie te bewerkstelligen.
In februari 2020 stapten Bureau Clara Wichmann, DeGoedeZaak, het Humanistisch Verbond, WOMEN Inc., de Nederlandse Vrouwen Raad en gesteund door meer dan 7300 mede-eisers naar de rechter om gratis anticonceptie in Nederland juridisch af te dwingen voor vrouwen en mensen met een baarmoeder.
Met het arrest van 21 februari oordeelt de Hoge Raad dat de Staat niet verplicht is de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in het dragen van de kosten van anticonceptie op te heffen. De Hoge Raad nam tot uitgangspunt het oordeel van het hof Den Haag, dat een algemeen recht op het kosteloos ter beschikking stellen van anticonceptie als zodanig niet bestaat en dat als er een indirect onderscheid is tussen mannen en vrouwen, dit niet door de Staat wordt veroorzaakt.
Vervolgens oordeelt de Hoge Raad dat het feit dat de Staat in het verleden hormonale anticonceptie wel heeft vergoed, niet maakt dat op de Staat een positieve verplichting rust anticonceptiemiddelen voor vrouwen nu kosteloos ter beschikking te stellen. Of de Staat anticonceptie kosteloos ter beschikking stelt is aan de politiek.
Linde Bryk, hoofd strategische rechtszaken bij Bureau Clara Wichmann: “Sommige principiële veranderingen kosten tijd. Wij hebben de juridische route tot de hoogste Nederlandse rechter bewandeld, maar de strijd voor gratis anticonceptie stopt niet na vandaag. Anticonceptie is een fundamenteel reproductief recht. Vrouwen dragen nu overwegend de kosten voor anticonceptie, terwijl de hele samenleving hiervan profiteert. Wij beraden ons dan ook of aan het comité van het VN-Vrouwenverdrag de vraag moet worden voorgelegd of de staat op grond van dat verdrag de verplichting heeft deze ongelijkheid op te heffen.’’
Recente onderzoeksresultaten laten zien: vrouwen dragen overwegend de kosten van anticonceptie, terwijl de hele samenleving profiteert van anticonceptiegebruik
Uit onderzoek van de Vrije Universiteit en de Universiteit van Amsterdam (2024), met een representatieve steekproef van de Nederlandse bevolking tussen 18 tot 49 jaar oud, blijkt dat vrouwen in overwegende mate de kosten van anticonceptie dragen. Het onderzoek toont aan dat: bijna de helft van de vrouwen met een vaste relatie aangeeft de kosten van anticonceptie volledig te betalen en slechts 1 op de 5 zegt de kosten gelijkwaardig met haar partner te verdelen. Terwijl 77% van de mannen met een vaste relatie de kosten wel zou willen delen, geeft slechts 29% van de mannen aan dat dit ook echt gebeurt. De resultaten laten duidelijk zien dat de kosten van anticonceptie (waar de vrouw autonomie over heeft, dus mannencondooms uitgesloten) in Nederland voornamelijk door vrouwen worden gedragen.
Politieke speelbal
De vergoeding van anticonceptie is in Nederland al jaren speelbal van de politiek. In de jaren ’70 werd de pil opgenomen in het ‘ziekenfonds’ en kwam daarmee voor rekening van de hele maatschappij. In 2004 werd de pil uit het basispakket gehaald, kwam daar in 2008 weer in om vervolgens in 2011 opnieuw te verdwijnen voor vrouwen vanaf 21 jaar. Een eerdere, door de Tweede Kamer aangenomen, motie uit februari 2021 van Attje Kuiken om anticonceptie op te nemen in het basispakket, werd destijds niet door de regering opgevolgd.
Jurjen van den Bergh, directeur van DeGoedeZaak: ‘’Wij geven deze strijd niet op. In Luxemburg en het Verenigd Koninkrijk is gratis anticonceptie al geregeld, dus het kan en het is belangrijk. We zullen alles in onze macht doen namens alle vrouwen en mensen met een baarmoeder in Nederland om gratis anticonceptie te bewerkstelligen. Deze dichte deur is een inspiratie voor ons om een andere te openen, want het is een Zaak voor Iedereen.’’
Bureau Clara Wichmann, DeGoedeZaak, WOMEN Inc., het Humanistisch Verbond en de Nederlandse Vrouwen Raad beraden zich over de mogelijkheid om een klacht in te dienen bij het VN-Vrouwenverdrag comité.
Bureau Clara Wichmann, DeGoedeZaak, WOMEN Inc., het Humanistisch Verbond en de Nederlandse Vrouwen Raad werden in deze zaak bijgestaan door advocaten van De Brauw.
Lees het arrest van de Hoge Raad.
—
EINDE PERSBERICHT | Noot voor de redactie, niet voor publicatie:
Voor meer informatie en het aanvragen van interviews neem contact op met Linde Bryk, hoofd strategische rechtszaken bij Bureau Clara Wichmann en woordvoerder, via +31(0)624830577 of per email lbryk@clara-wichmann.nl. Of met Charlotte van Schijndel, communicatieadviseur bij Bureau Clara Wichmann, via +31(0)651583484 of per email cvanschijndel@clara-wichmann.nl.