De nieuwe Wet Introductie Gecombineerde Geslachtsnaam (WIGG) stelt ouders in staat hun kind een gecombineerde achternaam te geven. Dit is een positieve ontwikkeling. Toch heeft de wet ook een discriminerende werking, laat genderstereotypering in stand en treft voornamelijk vrouwen. Daarom stappen twee vrouwen, Franslis en Rebecca, naar de rechter. Bureau Clara Wichmann ondersteunt deze rechtszaken.
Franslis: “Als alleenstaande moeder van twee kinderen voel ik dagelijks hoe belangrijk het is dat mijn rol in hun leven zichtbaar wordt erkend. Dankzij de nieuwe wetgeving kan ik deze erkenning krijgen door mijn achternaam door te geven aan mijn kinderen, in aanvulling op de achternaam van hun vader. Helaas vereist de nieuwe wet hiervoor toestemming van de vader, en die heb ik niet. Ik ga een juridische strijd aan tegen dit vereiste van toestemming, zodat ik zelf kan beslissen of ik mijn achternaam doorgeef aan mijn kinderen.”
De problematiek is drieledig: de wet vereist instemming van de andere ouder, de wet borduurt voort op een systeem waarbij voornamelijk de achternaam van de vader werd doorgegeven, waardoor moeders nu benadeeld worden en de wet gaat uit van genderstereotypen die in strijd zijn met het VN-Vrouwenverdrag.
Wet Introductie Gecombineerde Achternaam
Op 1 januari 2024 is de WIGG in werking getreden. Met deze wet kunnen ouders aan hun kind, dat geboren is op of na 1 januari 2024, een gecombineerde achternaam geven. Een gecombineerde achternaam omvat zowel de achternaam van de vader als de moeder. Voor kinderen die geboren zijn tussen 1 januari 2016 en 1 januari 2024 kunnen ouders gebruikmaken van een overgangsregeling waardoor de kinderen met terugwerkende kracht een gecombineerde achternaam krijgen. Ouders kunnen gebruikmaken van deze overgangsregeling tot 1 januari 2025.
Waarom wij deze rechtszaken ondersteunen: de problematiek
1. Instemming andere ouder is noodzakelijk
De WIGG biedt geen mogelijkheid voor een ouder om zijn of haar achternaam toe te voegen aan die van het kind, als de andere ouder niet instemt. Dit leidt in veel situaties waarin ouders niet langer een relatie hebben tot een impasse. Immers, in die situatie staat de ouder vaak niet meer open tot het toevoegen van de achternaam van de ander. Dit treft voornamelijk vrouwen, omdat vanuit eerdere wetgeving bij huwelijk of geregistreerd partnerschap het kind de achternaam van de vader kreeg en bij ongehuwd zijn vaak, uit traditie, de achternaam van de vader werd gekozen.
2. Discriminatie
De wet zorgt ervoor dat vrouwen, wanneer ze getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben, in de praktijk hun achternaam niet aan hun kind kunnen doorgeven zonder toestemming van de vader. Dit is in strijd met het verbod op discriminatie. Dit verbod is neergelegd in meerdere internationale verdragen, waaronder artikel 8 en 14 EVRM, artikel 26 IVBPR, en artikel 1, 2 en 16 van het VN-Vrouwenverdrag.
Daarnaast is in gevallen waarin ouders niet getrouwd waren of een geregistreerd partnerschap hadden, vaak ook voor de achternaam van de vader gekozen. Ook voor deze moeders is het niet mogelijk om hun achternaam zonder toestemming van de vader alsnog toe te voegen. De wet voorziet niet in een mogelijkheid om in dit geval vervangende toestemming bij de rechter te vragen. Hierdoor wordt er geen effectief rechtsmiddel geboden, zoals artikel 13 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens vereist.
3. Genderstereotypering
Ouders kunnen hun kind alleen een gecombineerde achternaam geven als beide ouders hiervoor toestemming geven. Zonder gezamenlijke toestemming is de “vangnetnorm” van toepassing. Deze vangnetnorm bepaalt dat wanneer ouders geen keuze maken, het kind standaard de achternaam krijgt van ofwel de vader (bij huwelijk of geregistreerd partnerschap van ouders) ofwel de moeder (buiten huwelijk of geregistreerd partnerschap). Deze standaard berust op genderstereotypen over de traditionele rol van mannen en vrouwen binnen het gezin. Dit is volgens Bureau Clara Wichmann in strijd met artikel 5 van het VN-Vrouwenverdrag.
Deadline 1 januari 2025 bij wens toevoegen achternaam kind
Let op! Als (een van jouw) kind(eren) is geboren tussen 1 januari 2016 en voor 1 januari 2024 en jij wilt graag jouw achternaam aan de achternaam van jouw kind toevoegen, neem dan actie vóór 1 januari 2025. Zie de artikelen op Justis* en Rijksoverheid voor meer informatie. Als de andere ouder geen toestemming geeft, kun je een verzoekschrift indienen bij de rechter. Doe dit voor 1 januari 2025. Raadpleeg hiervoor een advocaat. Zoals aangegeven ondersteunt Bureau Clara Wichmann twee rechtszaken op dit onderwerp. Wij staan dan ook open om met jouw advocaat ons juridisch onderzoek te delen om zo je zaak verder te sterken. Vraag hiervoor jouw advocaat contact met ons op te nemen via info@clara-wichmann.nl.