Bureau Clara Wichmann vindt dat alle vrouwen toegang moeten hebben tot de overtijdpil. Samen met Women on Waves is het Bureau daarom een rechtszaak begonnen om de onrechtmatige strafbaarstelling van de overtijdpil Mifepriston terug te draaien.
Dagvaarding staat
De Staat heeft in een schrijven naar apothekers en huisartsen gesteld dat de overtijdpil een vorm van abortus is. Women on Waves en Bureau Clara Wichmann zijn het daar niet mee eens. De organisaties stellen dat het medicijn Mifepriston innesteling van de bevruchte eicel voorkomt. Dit valt buiten de strafwet net als bijvoorbeeld de morning afterpil en het morning after spiraal. Het staat namelijk nog niet vast dat een vrouw een intacte zwangerschap heeft in de overtijdperiode: tot twee weken na de uitgebleven ongesteldheid.
“Het standpunt dat de overheid rondom de overtijdpil naar buiten heeft gebracht is in strijd met het recht: de overtijdpil valt helemaal niet onder de Strafwet, dat is nooit de bedoeling geweest van de wetgever. De overheid kan ook niet met een brief en een e-mail zomaar iets strafbaar maken. Wetten worden in Nederland nog altijd gemaakt door het parlement” aldus Anniek de Ruijter, directeur Bureau Clara Wichmann
Rebecca Gomperts (Women on Waves) voegt toe:
“Dit internationaal erkend en veilig medicijn mag vrouwen niet onthouden worden, nu moet de helft van de vrouwen die ongewenst overtijd zijn onnodig meer dan een week wachten tot een vruchtblaas op de echo zichtbaar is voordat ze toegang kunnen krijgen tot Mifepriston via een abortuskliniek. Dit medicijn hoort op recept door de apotheek verstrekt te kunnen worden net zoals andere medicijnen die veilig zijn in gebruik, temeer daar recent onderzoek tevens heeft aangetoond dat dit medicijn ook zeer goed werkzaam is bij een spontane miskraam.”
Over de Overtijdpil
Volgens het Nederlandse Huisartsen Genootschap is deze overtijdpil een veilig, effectief middel voor vrouwen. De pil staat tevens op de lijst van essentiële geneesmiddelen van de Wereldgezondheidsorganisatie. De Inspectie voor de Gezondheidszorg heeft met hun brief veel angst bij huisartsen apothekers gecreëerd, waardoor zij nu bang zijn dat zij strafbaar zijn.
Gerechtshof Den haag 13 december
Op 13 december vond de zitting plaats bij gerechtshof Den Haag. Voor de zitting kwamen Women on Waves, Bureau Clara Wichman en feministisch platform De Bovengrondse in actie voor het terugdraaien van de onrechtmatige strafbaarstelling van de overtijdpil Mifepriston bij Gerechtshof Den Haag. De demonstranten hadden eeb boodschap voor de rechter op hun buik geschreven en namen de overtijdpil in: om maar te laten zien dat de staat deze pil onrechtmatig strafbaar heeft gemaakt.
UItspraak 12 februari 2019
Bureau Clara Wichmann, Women on Waves en een grote groep huisartsen voelen zich door de recente uitspraak van het Gerechtshof Den Haag van 12 februari jl. gesteund in hun standpunt dat huisartsen en apothekers de overtijdpil mogen voorschrijven.
Het Hof Den Haag komt tot de conclusie dat de reikwijdte van de strafwet niet duidelijk is, onder meer doordat het begrip ‘zwangerschap’ niet is gedefinieerd. Op basis hiervan concluderen de organisaties dat huisartsen en apothekers de overtijdpil kunnen voorschrijven. Nederland is immers een rechtsstaat, en het legaliteitsbeginsel is een essentieel onderdeel van een rechtsstaat. Dat beginsel houdt in dat iets niet strafbaar is als er geen voorafgaande strafbepaling is waaruit duidelijk volgt dat iets strafbaar is. Nu niet duidelijk is of een overtijdbehandeling door een huisarts onder de strafwet kan vallen, kan het op grond van het legaliteitsbeginsel niet zo zijn dat een huisarts strafbaar handelt met het uitvoeren van een overtijdbehandeling. Het OM vindt dat klaarblijkelijk ook; er zijn sinds 1984 geen (huis)artsen meer vervolgd voor het uitvoeren van een overtijdbehandeling zonder dat zij over een vergunning beschikten. Daar heeft het Hof Den Haag ook fijntjes op gewezen. Daar komt nog eens bij dat het Hof Den Haag nog eens herhaalt dat de wetgever een overtijdbehandeling uitdrukkelijk niet heeft beschouwd als een behandeling die is gericht op het afbreken van een zwangerschap in de zin van de Waz. Als een overtijdbehandeling niet valt onder de Waz, dan is het ook niet logisch dat een overtijdbehandeling die wordt uitgevoerd door een huisarts strafbaar is op grond van de strafwet, zo heeft het Hof Den Haag met zo veel woorden gezegd.
Hoewel het Hof de uitlatingen van de IGJ niet onrechtmatig vindt (omdat de strafwet onduidelijk is en de IGJ terughoudend is geweest), geeft het de IGJ wel een tik op de vingers. Het is volgens het Hof niet aan de IGJ om eenzijdig te bepalen of een handeling strafrechtelijk kan worden vervolgd; dat is primair aan de wetgever en het OM, en daartoe is de IGJ niet bevoegd.
Anniek de Ruijter, directeur Bureau Clara Wichmann:
“We zijn ontzettend blij dat we met deze uitspraak de huisartsen en apothekers een steuntje in de rug kunnen geven en een einde hebben kunnen maken aan de angst en onduidelijkheid de door de IGJ met hun uitlatingen is gecreëerd. Zolang er geen specifiek artikel is in de wet dat de overtijdpil strafbaar maakt, is er geen beletsel om volgens de regelen van de kunst de pil voor te schrijven aan vrouwen die overtijd zijn. De comfort moet nu aan de huisartsen geboden worden door de beroepsverenigingen, zij hebben de lead in het creëren van goede richtlijnen en voorschriften voor het gebruik van de overtijdpil.”
Pilot overtijdbehandeling geslaagd
Goed nieuws! De pilot van de overtijdbehandeling door huisartsen is geslaagd. Na de uitspraak van 12 februari 2019 is een groepje huisartsen gestart met het voorschrijven van de overtijdpil, en er gebleken dat dit goed werkt.
“We zijn blij dat uit deze pilot zo duidelijk blijkt wat de meerwaarde is voor vrouwen van deze zorg door borgprofessionals in de eerste lijn. In Nederland zijn het nu eenmaal de huisartsen en verloskundigen in de wijk waar vrouwen als eerste aankloppen. De pilot laat ook goed zien dat juist als het gaat om vrouwen voor wie schaamte en geheimhouding erg belangrijk zijn, de huisarts een enorm fijne oplossing kan bieden als je onbeschermde seks hebt gehad en je wilt voorkomen dat je zwanger wordt.”
Aldus Anniek de Ruijter, directeur van Bureau Clara Wichmann
De overtijdpil is een laagdrempelige manier om te voorkomen dat je zwanger wordt. Uit de pilot bleek dat onder professionele begeleiding van een bekwame huisarts de vrouwen laagdrempelig en binnen zeer korte tijd konden worden geholpen met hun zorgvraag voor een overtijdbehandeling.
“We hopen dat op basis van deze bevindingen de standaarden en leidraden ook door de NHG worden aangeboden aan de rest van de Nederlandse huisartsen.”
Aldus De Ruijter.
Op dit moment is er in de Tweede Kamer een wetsvoorstel aanhangig dat het afbreken van een zwangerschap onder begeleiding van de huisarts mogelijk wenst te maken tot 9 weken zwangerschap. Dit wetsvoorstel betreft niet de overtijdpil, nu er bij de overtijdbehandeling geen sprake is van een afbreking van een zwangerschap.
in de media
De Volkskrant, “Huisartsen en apothekers zitten onnodig in een kramp”, 22 februari 2019
Opzij Magazine, Rechter: overtijdbehandeling kan gewoon via de huisarts, 22 februari 2019
Broadly, “Goed nieuws: je hoeft niet meer naar een abortuskliniek voor de overtijdpil” 20 februari 2019
Het Parool, “De vrouw beslist over abortus? Dat valt nog altijd tegen” 3 januari 2019